The word classes in Arte da Lingoa de lapam by RODRIGUES João: between tradition and innovation

Carlos Assunção

Resumo

The main objective of this work is to verify the heritage of the Greek-Latin grammatical tradition in Rodrigues’ Artes and in particular, Álvares’ Artes, and the innovation it brings mainly regarding the description of word classes. To this end, we propose to (i) go through the classifications of the parts of a sentence from the beginning up to Álvares, highlighting the word classes in alvaresian grammar; (ii) to analyze the word classes in Rodrigues’ Artes highlighting those that seem to have new features that the European tradition did not previously consider; and (iii) to draw conclusions.

Referências

ÁLVARES, M. Prologo. In: ÁLVARES, M. Copia de algunas cartas que los padres y hermanos de la compañia de Iesus que andan en la India y otras partes orientales escriuieron a los de la misma compañia de Portugal desde el año de MDLVIJ hasta el de lxj. Coimbra: Joan de Barrera. 1562.

ÁLVARES, M. De Institutione Grammatica libri tres. Olyssipone: Joannes Barrerius. 1572.

ÁLVARES, M. De Institutione Grammatica libri tres. Coniugationibus accessit interpretatio Iapponica. Amacusa. 1594.

ARISTOTELES. De Interpretatione: The Organon. I. London: The Loeb Classical Library.1949.

ASSUNÇÃO, C.; TOYOSHIMA, M. A gramática de Álvares (1594): a edição de Amakusa". Confluência. Especial 30 anos, p. 436-462, 2021.

BARROS, J. de. Grammatica da Lingua Portugueza. Introdução e notas de Maria Leonor Carvalhão Buescu. Lisboa: Publicações da Faculdade de Letras, 1971 [1540].

BOXER, C. R. Padre João Rodriguez Tçuzu S.J. and his Japanese Grammars of 1604 and 1620. Boletim de Filologia, Lisboa, n. 11, p. 338-363, 1950.

Cartas dos Jesuítas do Oriente e do Brasil 1549-1551, reprodução fac-similada. Lisboa: Biblioteca Nacional, 1993.

COELHO, J.; HIDA, Y. Shogakukan Dicionário Universal Japonês-Português Edição Compacta. Tokyo: Shogakukan, 2010 [1997].

COOPER, M. Rodrigues, O Intérprete. Lisboa: Quetzal, 2003 [1974].

DIONYSIUS THRAX. Grammatikh Tecnh, traducão francesa de Jean Lallot, La grammaire de Denys le Thrace. Paris: Centre National de la Recherche Scientifique, 1989.

DOÍ, T. Notas explicativas ao livro facsimilado Arte da Lingoa de Japam de João Rodrigues. Tokyo: Benseisha. 1976.

FERNANDES, G.; ASSUNÇÃO, C. da. First grammatical encoding of Japanese Politeness (17th century). Boletim do Museu Paraense Emílio Goeldi. Ciências Humanas, v. 13, n. 1, p. 187-203, 2018.

FRÓIS, L. História de Japam. (ed. crítica de José Wicki). Lisboa: Biblioteca Nacional, 5 vols., 1563 1976-1984.

FONSECA, M. do C. B. da. Historiografia Linguística do Século XVII: As unidades de relação na produção gramatical portuguesa. Dissertação de Doutoramento em Linguística Portuguesa. Évora: Universidade de Évora. 2000.

IDE, S. How and why honorifics can signify dignity and elegance: the indexicality and reflexivity of linguistic rituals. In: LAKOFF, R. T.; IDE, S. (Eds.). Broadening the horizon of Linguistic Politeness. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company, 2005, p. 45-64.

KEIL, H. Grammatici Latini, vol II, III e IV. Hildesheim: Georg Olms Verlag, 1981.

LABORINHO, A. P. Da descoberta dos povos encontro das línguas: o português como língua intermediária a Oriente. In: Humanismo Latino nas Culturas do Extremo Oriente. Macau:

Fondazione Cassamarca, p. 71-91, 2005.

MARUYAMA, T. Importância dos estudos recíprocos entre o japonês e o português dos séculos XVI e XVII. Revista de Letras Vila Real, v. 5, p. 59-73, 2006.

PERCIVAL, W. K. La obra gramatical de Nebrija en el contexto de la hegemonía mundial europea. In: Escavy, R.; Hernández Terrés, J. M.; Roldán Pérez, A. (Eds.). Actas del Congreso Internacional de Historiografía Lingüística: Nebrija V Centenario (1492-1992). Vol. I. Murcia: Universidad de Murcia, 1994, p. 59-84.

RODRIGUES, J. Arte da Lingoa de Iapam. Nangasaqui: Collegio de Iapão da Companhia de IESV, 1604-1608.

RODRIGUES, J. Arte Breve da Lingoa Iapoa. Amacao: Collegio da Madre de Deos da Companhia de IESV, 1620.

SÁNCHEZ DE LAS BROZAS, Francisco. 1976 [1562]. Minerva. Madrid: Cátedra.

SHISHIDA, M. Estudio diacrónico y contrastivo de los pronombres de cortesía en español con referencias al portugués. Alcalá de Henares: Universidad de Alcalá (tesis doctoral), 2009.

VARRO. De lingua latina II. London: Loeb Classical Library. 1967.

ZWARTJES, O. Gramáticas Missionárias Portuguesas na Ásia, África e Brasil, 1550-1800. Amsterdam: John Benjamins, 2011.